Нийгмийн даатгалын цахим үйлчилгээний талаар НДЕГ-ын хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах асуудал хариуцсан мэргэжилтэн Э.Баасанжалбаас тодрууллаа.

– Нийгмийн даатгалын байгууллагаас цахим үйлчилгээгээ нилээд идэвхжүүлж байгаа гэж сонслоо. Энэ талаар мэдээлэл хүргэхгүй юу?

– Нийгмийн даатгалын байгууллага энэ оныг цахим үйлчилгээг хөгжүүлэх жил болгон зарласан. Нийгмийн даатгалын ерөнхий газрын дэргэдэх Мэдээллийн техногийн төв нь дотоод нөөц боломжиндоо тулгуурлан программ хөгжүүлэлтээ сайжруулж, хэд хэдэн шинэ программыг хэрэглээнд нэвтрүүлээд байна. Одоогийн байдлаар 55 төрлийн программ хангамж манай системийн хэмжээнд хэрэглэгдэж байгаа бөгөөд эдгээрийн зарим нь байцаагч ажилтнуудын хэрэгцээнд, зарим нь иргэд даатгуулагчид руу чиглэсэн байгаа.

– Иргэдийн нилээд сонирхож байгаа нь гар утасны аппликэйшн. Тус аппликэйшнийг хэрэглэснээр ямар боломжууд иргэдэд нээлттэй болох вэ?

Хамгийн түрүүнд даатгуулагчид маань өөрийн шимтгэл төлөлтийн мэдээллээ он, сараар нь нарийвчлан харж, хянах боломжтой болж байгаа юм. Иргэд сар бүрийн цалин орлогоосоо шимтгэл төлөлтөө суутгуулаад л байдаг ч тэр бүр хянаж үздэггүй. Гэтэл зарим ажил олгогчийн санаатай болон санамсаргүй үйл ажиллагаанаас болж тухайн даатгуулагчийн шимтгэл төлөлт буруу буюу дутуу хийгдэх, огт төлөгдөөгүй байх тохиолдол цөөн биш гардаг. Үүнийг даатгуулагчид хэзээ мэддэг вэ гэхээр нийгмийн даатгалын үйлчилгээ авах болоход эсвэл банкнаас зээл авах, виз мэдүүлэх гэх зэрэг цаг нь тулсан үед мэдэж хохирох нь бий. Тэгэхээр өөрийн гар утаснаасаа манай программ руу нэвтэрч шууд хянаад явах боломжтой болсон. Эрүүл мэндийн даатгалын шимтгэл төлөлтөө мөн адил зарчмаар хянаж болно. Эргээд ийнхүү шимтгэл төлснийхөө хариуд ямар үйлчилгээ авч байгаа зардлын мэдээллээ бас хянаж болох ба тухайн даатгуулагчийн авсан тэтгэвэр, тэтгэмж, төлбөр тодорхой харагдах юм.

– Банкны систем шиг ойлгогдож байна. Орлого зарлагаа хянаад явах юм байна шүү дээ?

– Тэгэлгүй яахав. Нийгмийн даатгалын байгууллагын тухайлбал, татвар халамжийн байгууллага зэрэг бусад байгууллагаас ялгарах гол онцлог нь энэ шүү дээ. Даатгуулагч төлснийхээ хэрээр буцаад авах боломжтой. Иргэн төлсөн шимтгэл, авсан үйлчилгээний санхүүгийн мэдээллээ заавал нийгмийн даатгалын хэлтэст очиж авах, эсвэл цаасан байдлаар авалгүй цахимаар хянах боломж юм. Тус аппликэйшн нь тэтгэвэр авагчдад нарийн тооцоолуур хийх боломжийг мөн олгосон. Нэрийн дансаа тооцоолж үзэх боломжтой. Тэтгэвэр авагч тэтгэврийн түүх, тэтгэвэр тогтоолгосон цалин, тэтгэвэр олголтын байдал зэргээ харах боломжтой. Нийгмийн даатгалын тухай хууль эрх зүйн бүх актыг багтаасан, шинэ мэдээ мэдээлэл авахаас гадна санал хүсэлтээ илгээж 10 хоногийн дотор шийдвэрлүүлэх боломжтой юм.

– Зөвхөн аппликэйшн хэрэглэгчдэд зориулсан онцгой үйлчилгээ, давуу тал бий юу?

Зөвхөн тухайн хэрэглэгчтэй холбоотой нийгмийн даатгалын мэдэгдлүүдийг аппликэйшнээр дамжуулан илгээдэг. Тухайлбал сайн дурын шимтгэл төлөлт хийх хугацаагаа мартсанаас хоцроох тохиолдол их гардаг, эсвэл гэрээгээ сунгахаа мартсанаас болж шимтгэл төлөлт хоцорч даатгуулагч хохирох нь бий. Харин аппликэйшн хэрэглэдэг бол эдгээр хугацааг сануулж мэдэгдэл очно. Мөн тэтгэвэр тогтоолгох эрх үүссэн даатгуулагчид 3 сарын өмнө тэтгэврээ тооцоолуулж, материалаа бүрдүүлэхийг сануулж мессеж илгээдэг гэх мэт зөвхөн тухайн хэрэглэгчид хандсан үйлчилгээнүүд ч бий.

–Хэрэглэгчдийн хандалт хэр байна? Хичнээн хүн ашиглаж байна?  

Одоогийн байдлаар нийт 26704 даатгуулагч хэрэглэгчээр бүртгүүлэх хүсэлт ирүүлсэн ба iphone хэрэглэгч 8700 иргэн, андройд үйлдлийн систем бүхий гар утастай 20200 иргэн гар утсандаа татаж суулгасан байдалтай байна. Үүнээс идэвхтэй хэрэглэгчийн тоо 11325 гаруй байна.

– Яаж хэрэглэгчээр бүртгүүлэх вэ? Хүссэн хүн бүр ашиглах боломжтой юу?

Монгол улсын хэмжээнд 3.8 сая гар утас ашиглагдаж байгаагийн 2.4 сая нь ухаалаг утас хэрэглэж байгаа гэсэн судалгаа байдаг. Хэрвээ та гар утас, таблет ухаалаг төхөөрөмж ашигладаг бол Нийгмийн даатгал аппликэйшний хэрэглэгч болох боломжтой. iphone хэрэглэгчид appstore, андройд үйлдлийн системтэй бол playstore цэснээсээ “Нийгмийн даатгал” гэж хайлт хийн татаж суулгаад хэрэглэгчээр бүртгүүлэх хүсэлтээ илгээнэ. Үүний дараа өөрт ойр байрлах нийгмийн даатгалын хэлтэст бичиг баримттайгаа очиж баталгаажуулах юм.

– Заавал хэлтэст очих шаардлагатай юу? Мэйлээр ч юм уу бүртгэлийг нь баталгаажуулах хялбар арга байхгүй гэж үү?

Яагаад хэлтэст очихыг шаардаад байна вэ гэхээр тухайн даатгуулагчийн цалин орлого нь хувь хүний санхүүгийн нууцад хамаарах мэдээлэл. Гэтэл мэйл юм уу гар утсаар баталгаажуулаад явахад тухайн хүний өмнөөс мэдээллийг нь харах, мэдээлэл нь алдагдах эрсдэлтэй. Манай байцаагч нар ч шаардлага гараагүй нөхцөлд даатгуулагчийн шимтгэл төлөлтийг харах эрхгүй байдаг. Тиймээс бүртгэлээ өөрийн биеэр ирж баталгаажуулахыг шаардаж байгаа. Гэхдээ өөр хялбар нөхцөлүүдийг судалж байна. Цаашид төрийн үйлчилгээний цахим машин дээр аппликэйшний бүртгэл баталгаажуулах ажлыг Харилцаа холбоо, мэдээллийн технологийн газартай хамтран эхлүүлээд байна. Мөн single sign буюу иргэний тоон гарын үсэг ашиглагдаж эхэлбэл төрийн бусад үйлчилгээтэй нэгэн адил манай цахим үйлчилгээнүүдийг шууд ашиглаад явах боломжтой болно.

–Гар утасны аппликэйшн хөгжүүлэлтэд хичнээн хэмжээний төсөв зарцуулсан бэ?

Дээр дурьдсанчлан манай мэдээллийн технологийн төв дотооддоо хөгжүүлэлтийг нь хийсэн.  Нийт 4 сарын хугацаанд манай 3 програмист хамтран бүтээсэн. Гадны программ хангамж худалдаж авах буюу захиалж хийлгээгүй учраас тусгайлан төсөвлөж хөрөнгө зарцуулаагүй.

–Нэмэлтээр хийгдэж буй хөгжүүлэлт бий юу?

Байлгүй яахав. Цаашид даатгуулагч 2006 оноос хойшхи мэдээллийн баазад тулгуурлан тэтгэвэр тэтгэмжийн бодолт, тооцооллоо өөрсдөө хийх боломжтой болно. Мөн тухайн иргэн нийгмийн даатгалын сангаас тэтгэвэр, тэтгэмж, төлбөр авахаар хүсэлт гаргасан бол хэзээ, хичнээн төгрөг орох талаар мэдээллээ харах боломжтой болно. Түүнчлэн нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөлтийн лавлагаагаа заавал нийгмийн даатгалын байгууллага болон ТҮЦ машинаас авалгүй гар утас ухаалаг төхөөрөмжөөсөө шууд хэвлэн ашиглах боломжийг судалж байна.

-Бусад цахим үйлчилгээний талаар товчхон мэдээлэл өгөхгүй юу?

Нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөлтийн тодорхойлолт лавлагааг үнэн бодитой эсэхийг шалгах програм нэвтрүүлсэн. Энэ нь  лавлагаа мэдээллийг хуурамчаар үйлдэгдэхээс сэргийлэх юм. Өөрөөр хэлбэл ТҮЦ машинаас авсан шимтгэл төлөлтийн тодорхойлолт дээрх бар код болон даатгуулагчийн регистрийг манай байгууллагын www.ndaatgal.mn вэб сайт дахь Нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөлтийн талаарх тодорхойлолтыг шалгах http://data.ndaatgal.mn:8080/checklav   хэсэгт оруулж бодит эсэхийг шалгаж болдог болсон. Үүнийг элчин сайдын яам болон арилжааны банкууд ашиглаж, давхар хянаж байгааг мэдээгүй иргэд хуурамчаар үйлдэж очоод гэмт үйлдэлд холбогдон, хохирч байгааг анхааруулмаар байна. Мөн хэлтэс дээр заавал очиж дугаарлаж цаг алдалгүй QR код уншуулаад сайн дурын даатгал, эрүүл мэндийн шимтгэлээ төлөх боломжтой болсон. Хэлтэс дээр нэгэнт ирсэн тохиолдолд банкинд дахин дугаарлуулахын оронд пос машинд картаа уншуулан төлбөрөө төлдөг болж байна. Заавал цаасан тайлан хэлтэс дээр барьж очих биш, тоон гарын үсгээр нийгмийн даатгалын тайлангаа баталгаажуулан цахимаар илгээх боломж бүрдсэн гэхчилэн очёр дугаарыг бууруулж, даатгуулагчдад шуурхай үйлчилгээ үзүүлэх боломжийг судлан хэрэгжүүлж байна даа.

-Ярилцсанд баярлалаа